Ulu Camii:
Avlusunda yatan Şeyh Muhammed-i Mağribi
tarafından yaptırılan Ulu Cami, Alaeddin Bey ve Hacı Şeref camilerinin
batısındadır. Mimari özelliklerinden dolayı 14. yüzyılın ikinci yarısına
tarihlenen cami, moloz taştan yapılmış, dikdörtgen, planlı ve kitabesizdir.
Ana mekân, ortada kubbe, yanlarda beşik
tonoz örtülü olup, kuzeyinde kesme taştan üç kubbeli son cemaat yeri vardır.
Yine kesme taştan yapılmış, sade taç kapı sivri kemerli bir niş içindedir. Batı
duvarı dışında öbür duvarlarda ikişer pencere vardır. Minaresi, depremden zarar
görmüş olup, aslına sadık kalınarak 1968 ve 1972 yıllarında onarım yapılmıştır.
Hacı Şeref Camii:
Bir Selçuklu yapısı olan Arslanlı Hanın
içinde bulunan cami 17. yüzyılda yaptırılmıştır. Ana mekânı kare planlı olup,
ortada büyük yanlarda basık kubbelerle örtülmüştür. Sade mihrabı yuvarlak
kemerli ve niş biçimindedir. Camiye sonradan eklenilen minare 1902 yılında, son
cemaat yeri ise 1997 yılında inşa edilmiştir.
Alaaddin Bey (Paşa) Camii:
Cami, 18. yüzyıl başlarında şehrin valisi
Alaaddin Bey tarafından yaptırılmıştır. Ortada büyük, yanlarda ise küçük
kubbelerle örtülü ana mekân kare planlı olup, dokuz nefer ayrılmıştır. Ana
mekâna, üç basık kubbeyle örtülü son cemaat yerindeki taç kapıdan geçilerek ulaşılır.
Taç kapının yanları, kabartma kandil motifleri, orta nefte yer alan mihrap da
sütun çeler ve bitki motifleriyle süslenmiş caminin minaresi kare kaideli
silindir gövdeli olup, iki renkli kesme taştan yapılıdır.
Bulanık Mollakent Camisi:
Bulanık ilçesinin Mollakent köyündedir. Bir
Selçuklu yapısıdır. Şeyh İbrahim tarafından 1290’da yaptırılmıştır. Ahlat
taşındandır. Dört kubbeli üç pencerelidir.
Esenlik Camii:
Camii, enine dikdörtgen planlı ve iki şahın
şekilde yapılmıştır. Camiinin güney beden duvarında dört adet destekleme
payandası yapılmıştır. İki tanesi üst kısmı meyilli diğer iki tanesi ise
çatıyla aynı hizada tutulmuştur. Mihrabın hemen hizasında yarım daire şeklinde
ve üzeri külahla kapatılmış bir mihrap çıkıntısı bulunmaktadır. Batı beden duvarına
da bir adet payanda bırakılmıştır. Caminin kuzey beden duvarı ise farklı üç
adet payanda kullanılmıştır. Burada kullanılan payandalar, zeminden
başlanılarak yukarıya doğru kademeli bir şekilde taşlar üst üste konulmuştur.
Caminin girişi kuzey sağ köşeden saklanılmakta olup, üzeri sonradan yapılmış
bir camekânla kapatılmıştır. Camii kapısı ters “U” şeklinde bir silme yapılmış
ondan sonra birbirine düğümlü şekilde yapılmış bir bordürle çevrelenmiştir.
Caminin giriş kısmında basık kemerli ve dört sıra şeklinde mukarnaslı
yapılmıştır. Basık kemerin üstünde ve mukarnas kavsaranın her iki yanında birer
rozet yerleştirilmiştir. En üst kısmında ise iki satırlık bir kitabe
yerleştirilmiştir. Girişin her iki köşesine birer adet burmalı sütun çeler
yapılmıştır. Harem mekanına girişi sağlayan kapıdan üç adet merdivenle inilerek
ulaşılır. Harem mekânın üzerine oturduğu sütünler tek silmeli, sivri kemerli ve
alınlık kısımlarında birer damla motifi yapılmıştır. Mihrabın üzerinde
kullanılan kubbeye geçişler pandantiflerle sağlanmış, kubbenin üstüne sonrada
dört adet aydınlatma amaçlı mazgal pencere bırakılmıştır. Mihrap kısmı, ters
“U” şeklinde iki adet silme ile çevrelenmiştir. Silmelerin en üst kısmında
mezar taşı olduğu söylenilen farklı ölçülerde üç adet süslemeli taş
bırakılmıştır. Yarım daire şeklinde yapılan mihrabın üst kısmı istiridye
motifiyle hareketlendirilmiştir. Üst kısmında ise bitkisel motiflerden oluşan
dikdörtgen bir bordur yapılıp her iki yanına bire rozet yapılmıştır. Caminin
kuzey duvarına iki adet farklı ölçülerde kapı nişi bırakılmıştır. Ancak bu
nişlerin dışarıyla bağlantıları yoktur.
Yünören Camii (Korkut)
Dikdörtgen bir silme içine alınan giriş
kapısı, basık kemerli ve etrafına silmeler yapılarak kapının etrafının
çevreleyecek şekilde farklı boyutlarda tırtırlarla cephe kısmı
hareketlendirilmiştir. Basık kemerin üst kısmına ise camii kitabesi yazılıdır.
Kitabe ile süslemeler sivri kemerli bir kavsara içine alınarak
yapılmıştır. Kitabe oldukça doğal afetlerden dolayı tahrip olmuştur. İki
satır halinde kazıma tekniğiyle yazılan camii kitabesi yer yer döküldüğü için
tam olarak okunmamaktadır. Kitabenin hemen üst kısmına ise üçgen formda içine
bitkisel ve geometrik süslemeler yapılmıştır. Caminin harem mekânına girmeden
önce enine dikdörtgen formlu bir bölüme giriş yapılır. Bu bölüm üç adet çapraz
tonuzla üzerleri kapatılmıştır. Çapraz tonozlar dört adet duvardan çıkıntı
yapan paye üzerine oturtularak her payenin alınlık kısımları üçer adet
silmelerle hareketlendirilmiştir. Orta bölmede çapraz tonozun ortasında bir
aydınlatma penceresi bırakılmış. Girişin hemen sağ tarafında süslemesiz bir
mihrap yapılmış ve mihrabın her iki yanlarında silmeler mevcuttur. Bu kısın
zeminden biraz yüksek tutulmuş ve batınına bir adet pencere bırakılmıştır.
Girişin solundaki bölümün köşesine küçük boyutlu bir kapı bırakılmıştır.
Orta bölmeden sivri kemerli çift silmeli
bir kapıyla harem mekânına giriş sağlanmaktadır. Harem mekân tek sahınlı ve
üzeri beşik tonozla örtülüdür. Girişin hemen sol kısmına duvarla bütünleşik 11
adet merdivenle çıkılan ve basık kemerli bir kapıyla çatıya çıkılmaktadır.
Caminin kıble duvarına yapılmış olan mihrap beden duvarına kazılarak
yapılmıştır. Mihrabın her iki yanına birer silmeler yapılmıştır. Mihrabın üst
kısmına iki adet küçük aydınlatma amaçlı pencere bırakılmıştır. Caminin her iki
mihrabı içinde kıble beden duvarında mihrap hizasına kadar dikdörtgen kaide
üzerine saçak bırakıldıktan sonra yarım daire şeklinde saçağa kadar devam
etmiştir. Camii düzgün kesme taş ile yapılmıştır.
