Muş ve çevresinin ezgilerinde Doğu Anadolu
Bölgesi halk müziğinin özellikleri görülür. Söylenen türkülerde, yöre insanının
yaşam biçimi, acılan, sevgileri, tabiatla olan bağları, işgal yıllarının çilesi
ve yurt sevgisi dile gelir. Muş ve çevresinde ilki 1944'te Muzaffer Sarı Sözen
başkanlığında Bedii Yönetken ve teknisyen Rıza Yetişenden kurulu ekipçe,
ikincisi ise 1961 'de Mustafa GECEYATMAZ, Fikret OTYAM ve teknisyen Mücahit
KÜÇÜKBARAN’dan oluşan ekipçe olmak üzere iki resmi derleme yapılmıştır.
MUŞ OVASI
Aşık Kerem diyar diyar dolaşırken Muş'a da
uğrar. Rivayete göre, Aşık Kerem ilin tabiat güzelliği karşısında hayran kalır
ve bir süre burada kalır. Muş Ovası'nın laleleri ve gülleri karşısında şu
türküyü yakmaktan kendini alıkoyamaz.
Kaynak Kişi:
Düriye KESKİN, Fikri İbiş
Derleyen:
Muzaffer SARISÖZEN
Notaya Alan:
Muzaffer SARISÖZEN
TRT Repertuarı No'su:
287
Açılmış laleler güller
Uzar gider Muş Ovası
Güzeller kolkola girmiş
Gezer gider Muş Ovası
Muş Ovası Muş Ovası
Garip aşıklar yuvası
Yaz gelince çayır çimen
Kış gelince çöker duman
Aşıklar eder figan
Yanar gider Muş Ovası
Muş Ovası Muş Ovası
Garip aşıklar yuvası
Karasu akar boyunca
Murat suyu gider ince
Dolanır boylu boyunca
Akar gider Muş Ovası
Garip aşıklar yuvası
GÜLLÜ HAMAMIN ÜSTÜYEM
Kaynak Kişi:
Düriye KESKİN
Derleyen:
Muzaffer SARISÖZEN
Notaya Alan:
Muzaffer SARISÖZEN
TRT Repertuarı No'su:
699
Güllü hamam üstüyem
Al giyenler dostuyam
İncitme meni hastayem
Ay kız merali merali
Bağle yaremi yaremi
Sag olsun var olsun şen olsun
Seni de sarani meni de alani
Almeyi koydum harale
Korkaram yani karale
Göylüm düşmüş çüt merale
Ay kız merali merali
Bağle yaremi yaremi
Sag olsun var olsun şen olsun
Seni de sarani meni de alani
Almeyi koydum paçeye
Korkarım yani aciye
Göynüm düşmüş çüt baciye
Ay kız merali merali
Bağle yaremi yaremi
Sagolsun varolsun şenolsun
Seni de sarani meni de alani
KALENİN BEDENLERİ
Kaynak Kişi:
Düriye KESKİN
Derleyen:
Mustafa GECEYATMAZ
Notaya Alan:
Mustafa GECEYATMAZ
TRT Repertuarı No'su:
1229
Kalenin bedenleri havar yarım
Çevirin gidenleri aman
Kıyma kıyma kıyalar havar yarim
Yarimi sevenleri aman
Süsemi hanım canım süsemi vay
Bozuldu bağlamamın düzeni vay
Kör olsun bu bağrımı ezeni vay
Kalede den in diyen yok havar yârim
Halin nedir diyen yok aman
Yarim gurbetten gelmiş havar yarim
Gözün aydın diyen yok aman
Süsemi hanım canım süsemi vay
Bozuldu bağlamamın düzeni vay
Kör olsun bu bağrımı ezeni vay
DEĞİRMENİN BENDİNE
Kaynak
Kişi
: Muazzez TÜRÜNG
Derleyen
: Muzaffer SARISÖZEN
Notaya
Alan
: Muzaffer SARISÖZEN
TRT Repertuar
No'su
: 652
Değirmenin bendine
Taş dönmüyor dönmüyor
Döner kendi kendine
(Küçük Hanım bize gelmiyor)
Değirmen boş dolanır
Suyu sarhoş dolanır
Yari güzel olanın an
(Aman) başı bir hoş dolanır
DAĞLARDA MEŞELERDE
Kaynak Kişi:
Düriye KESKİN
Derleyen:
Muzaffer SARISÖZEN
Notaya Alan:
Muzaffer SARISÖZEN
Repertuar No'su:
562
Dağlarda meşelerde (Leyli leyli leyli
dumanlı dağlar)
Gül suyu şişelerde (Ah dumanlı dağlar yol
ver geçeyim)
Eller yârini almış (Leyli leyli leyli
leyli duman dağlar)
Ben kaldım köşelerde (Ah
dumanlı yol ver geçeyim)
Dağlar dağladı beni (Leyli
leyli leyli leyli dumanlı dağlar)
Gören ağladı beni (Ah dumanlı dağlar yol
ver geçeyim)
Ben feleğe neyleyim (Leyli leyli leyli
leyli dumanlı dağlar)
Çapraz bağladı beni (Ah dumanlı
yol ver geçeyim )
EVLERİ VAR HANE HANE
Kaynak Kişi:
Fikri İBİŞ
Derleyen:
Muzaffer SARISÖZEN
Notaya Alan:
Muzaffer SARISÖZEN
TRT Repertuar No'su:
696
Evleri var hane hane (Yandım amma-ney,
yandım ammaney, yandım am-maney)
Ben kul oldum yane yane (Aman Aman ammaney,
amman, amman, ammaney)
Yarim sarhoş ben divane (Yandım ammaney,
yandım ammaney, yan¬dım ammaney)
Bir o yana beş bu yana Sallan boyun göreyim
Evlerinin önü yonca (Yandım amma¬ney,
yandım ammaney, yandım am¬maney)
Yonca kalkar yar boyunca (Aman aman
ammaney, amman amman ammaney)
Anası kızından ince (Yandım amma¬ney,
yandım ammaney, yandım am¬maney)
Bir o yana beş bu yana Sallan boyun göreyim
Evleri var oymak oymak (Yandım
ammaney, yandım ammaney, yan¬dım ammaney)
Hiç olurmu yare doymak (Aman, aman,
ammaney, amman amman, ammaney)
Ağzı bal dudağı kaymak (Yandım ammaney,
yandım ammaney, yan¬dım ammaney)
MUŞ'UN ETRAFINDA ATLI GEZERİM
Rus işgali ve Ermeni mezalimi sırasında
söylenen bu türkü Muşlunun çektiği yoksulluğu, acıyı ve vatana sevgisini dile
getirir. Türküde adı geçen "Fevzi Paşa’nın Mareşal Fevzi Çakmak olduğu
sanılmaktadır.
Muş’un arkasında atlı gezerem
Elbisem kirlenmiş paslı gezerem
Vatan elden gitmiş yaslı gezerem
Ağla gözüm ağla hicran yaraşır
Düşman geldi Muş'uma dayandı
Muş’un taşlan anam kane bulandı
Bitlis’e bakınca yüreğim yandi
Ağla anam ağla gör neler oldi
Vatani terk eden hainler oldi
Muş’un etrafında dağdır meşedir
İçinde oturan Fevzi Paşa'dır
Fevzi emir vermiş Muş'u boşadın
Ağla anam ağla gör neler oldi
Sahipsiz vatana düşman yaraşır
KINEYI GETİR ANE
Kınayı getir ane
Banmağın batır ane
Bu gece mısafıram
Al koynan yatır ane
Sivik ici kuş puni
Oldum yarın düşkünü
Yalın ayak baş açık
Yola düştüm kış güni
Maydanoz bağladiler
Ciğerim dağladiler
Men oğlani almazdım
Başıme bağladiler
Kalede var çeperler
Çepere su sepetler
Uzak yoldan geleni
Terli terli öperler
OY NAYİM'NAYİM
Oy nayim nayim nayim
Nayim kaden alayım
Gel bu gece bizde kal
Sana neler alayım
Nayim gelir mektepten
Kıravati ipekten
Men nayimi severem
Hem candan hem yürekten
Merdivenim kırk ayak
Kırkına vurdum dayak
Dediler yarim gelmiş
Ne el tutar ne ayak
Defimi çale çale
Çıktım bir ince dale
Korkaram dal kinle
Nayim gözümde kale
ATIM ATIM KIR ATIM
Atım atım kır atım, diley loy loy, loy
diloy malım
Geliyor adım kömür gözlerine yandım
Çüt kaşın arasında diloy loy loy, loy diloy
malım
Kaldı kendi muradım, kara gözlerine yandım
Atımın boyni kare, diloy loy loy, loy diloy
malım
Binem gidem sefere kara gözleren
yandım
Yan gelem yan gelmeyem, diloy loy,
loy diloy malım
Ağlasın bahti kare, saldın dağlara meni
GARŞIDA KIZA KURBAN
Kaynak Kişi:
Fazlı OĞUZHAN
Derleyen:
Fazlı OĞUZHAN
Notaya Alan:
Durmuş YAZICIOĞLU
TRT Repertuar No'su:
2508
Garşıda gıza gurban vay le le le lay
le ley lele le ley ley
Terlemiş yüze gurban giz göynüm senin ömrün
Bezenmiş toydan gelmiş vay le le le ley le
ley le le le ley ley
Kaş kara göze gurban giz göynüm senin ömrün
Değirmen boş dolanır vay le le le ley le
ley le le le ley ley
Suy sarhoş dolanır giz göynüm senin ömrün
Yardan bir kuşak gelmiş vay le le le ley le
ley le le le ley ley
Belime beş dolanır giz göynüm senin ömrün
Garşıda guş oturur vay le le ie ley le ley
le le le ley ley
Guş guşa yem götürür giz göynüm senin ömrün
Birdirki şen gönlüme vay le le le ley le
ley le le le ley ley
Bu yıl baykuş oturur giz göynüm senin ömrün
MEKTEBİN BACALARI
Mektebin bacaları ay lele lele
Ders verir hocaları uy aman can kurban
Kim yarimi sorarsa ay lele lele
Odur birincileri ölürem ben sebebim sen
Lise yolu düz gider ay lele lele
Bi edalı kız gider ay aman can kurban
O kız yolu şaşırmış ay lele lele
İnşallah bize gider ölürem ben sebebim sen
Lise yolu burnudur ay lele lele
Testi dolu sumudur uy aman can kurban
Gettinki tez gelesen ay lele lele
Tez gelişin bumudur ölürem ben sebebi
sen
KIRTAKOM DE BİR KUŞ VAR
Kırtakomde bir kuş var
Kanadında gümüş var
Gitti yarim gelmedi
Elbet bunda bir iş var
Gurk altında yumurta
Herdem beni unutme
Her hatıran düştükçe
Göz yaşını kurutme
Sabahtır ezana bak
Kabrimi kazana bak
Ezrailin ne suçu
Defteri yazana bak
KIZ ANAN KAYNANAM OLA
Başına bağlar mor bale
Bıraktın meni bu hale
Ah ela gözler menim ole
Kız anan kaynanam ole
Komşu kızı kızma mana
Düşürdün meni bu hale
İnci gerden menim ole
Elinde var katmer derler
Güzelliğin menim ole
Kız anan kaynanam ole
AH LE YAMAN OĞLANE
Minarede ezan var
Ezan vakti gezen var
Yıkılsın düz mehlesi
Yüreğimi ezen var
Ahle yaman oğlane
Canım kurban oğlane
Oğlan gitti gelmedi
Sarılmadı bu cane
Ege bağan girmişem
Üzümünden yimişem
Deki helalin olsun
Men yarimi görmüşem
Yağmur yağdi petare
Kalkın gidek setare
Men garip eşim garip
Rabbi bizi kurtare
EZANDE YER
Maşe maşeye benzer
Maşe köşeye benzer
Güzel Muş'un kızlari
Yavru ceylane benzer
Ezande yer ezande
Hediği kaynar kazande
Ede kurbanın olam
Tıpış mıpış gezende
Bir taş attım çarşıya
Gitti düştü karşiye
Paşadan emir gelmiş
Kızlar kale turşuya
MUŞUMUZ DÖRT BUCAKTIR
Muş'umuz dört bucaktır, havar ley ley
Suları soğucaktır, derdim ley ley
Kim Muşlu'ya kız vere, havar ley ley
Cenneti bulacaktır, derdim ley ley
Gökte uçan teyare, havar ley ley
Selam söyle o yare, derdim ley ley
Mendan one fayda yok, havar ley ley
Bulsun başına çare, derdim ley ley
Gökte uçan çaiagan, havar ley ley
Kurban olam yanağan, derdim leyley
Nerde misafir oldın, havar ley ley
Çağır meni konağan, derdim ley ley
Giderem yolum budur, havar ley ley
Dert budur bela budur, derdim leyley
Yıkılmiş kalbim evi, havar ley ley
Yapılmaz bina budur, derdim ley ley
Muş böyüktür bilinmez, havar ley ley
Dibi mermer delinmez, derdim ley ley
Muş'un güzel kızlari, havar ley ley
Hiç bir yerde bulunmaz, derdim ley
ley
ŞİRAZDIR
Kaynak Kişi:
Düriye KESKİN
Derleyen:
Mehmet CİĞER
Şirazdır yar şirazdır
İsmi handır şirazdır
Tıfıl ağlar süt ister güle gülele
Menem küçük şirazdır
Bingöl'e var Bingöl'e
Sular akar Bingöl'e
Kızlar girmiş yıkanır güle gülele
Oğlan sen de gir göle
Şeftali değer ağlar
Dalını eğer ağlar
Eğer ben ağlamiyam güle gülele
Dert derde değer ağlar
MENDOLO
Dağ başında çedene mendolo
Yuhu geldi bedene mendolo
Kaynanam izin vermez mendolo
Kalkam gidem odame mendolo
Mendo mendo mendolo mendolo
Başında pusan kurban mendolo
Dudağan dişan gurban mendolo
İstedim vermediler mendolo
Eşen yoldaşan kurban mendolo
Mendo mendo mendolo mendolo
Mendo mendo mendolo mendolo
Sabah horozi banlar mendolo
Dinleyin Müslümanlar mendolo
Yarım küsmüş gidiyor mendolo
Koymayın Müslümanlar mendolo
Mendo mendo mendolo mendolo
Mendo mendo mendolo mendolo
ANAM ANAM
Reyhan ektim duvare
Bülbül gele suvare
Evel kadrin bilmedim
Şimdi oldum divane
Anam anam oz anam
Bağrı yanık koz anam
El yanar yalan yanar
Candan yanar öz anam
Giderem gidişimdir
Yolların görüşümdür
Elin ver öpem ane
Belki son öpüşümdür
HAVADA BULUT YOK
Birinci Dünya Savaşı'nda, Muş ilinden
Yemen'e çok sayıda genç askere gitmiştir. Yemen’in öldürücü sıcağı ve düşmanın
ezici çoğunluğu nedeniyle gidenlerin çoğu geri dönmemiş, şehit düşmüştür.
Türkü, geride kalan asker yakınları ve yavuklularınca yakılmıştır.
Kaynak Kişi:
Düriye KESKİN
Derleyen:
Muzaffer SARISÖZEN
Notaya Alan:
Muzaffer SARISÖZEN
TRT Repertuar No'su:
341
Havada bulut yok bu ne dumandır
Mehlede ölüm yok bune şivandır
Bu Yemen elleri ne de yamandır
Ano Yemen'dir gülü çemendir
Giden gelmiyor acap nedendir
Burası Muş'tur, yolu yokuştur
Giden gelmiyor acap ne iştir
Kışlanın önünde bir sürü kızlar
Ayağım yalınayak yüreğim sızlar
Yemen'e gidene ağlasın kızlar
Ano Yemen'dir gülü çemendir
Giden gelmiyor acap nedendir
Burası Muş'tur havası hoştur
Giden gelmiyor acap nedendir
Kışlanın önünde redif sesi var
Açın çantasını bakın nesi var
Bir çift potin ile bir de fesi var
Ano Yemen'dir gülü çemendir
Giden gelmiyor acap nedendir
Burası Muş'tur yolu yokuştur
Giden gelmiyor acap ne iştir
